Ανασκάλεμα

Κυριακή 16 Ιανουαρίου 2011

Ο επαναστατικός δημοκρατισμός του Λένιν και ο γραφειοκρατισμός του Τρότσκι

Το απόσπασμα που ακολουθεί είναι μετάφραση από την αγγλική έκδοση του βιβλίου "Αναμνήσεις απ' το Λένιν" (1933) της Ναντέζντα Κρούπσκαγια, μέλους της ΚΕ του Πανενωσιακού Κομμουνιστικού Κόμματος (Μπολσεβίκοι) της Σοβιετικής Ένωσης και χήρας του μεγάλου Βλαδίμηρου Ίλιτς Λένιν.Το κεφάλαιο από το οποίο είναι παρμένο το συγκεκριμένο απόσπασμα έχει τίτλο "Ζυρίχη 1916".

Σε μια εποχή που έχουμε πήξει κυριολεκτικά στην "επαναστατική" απαλλοτρίωση, στον πραξικοπηματισμό με "αριστερό" προσωπείο, στον τραμπουκισμό που βαφτίζεται επανάσταση και στην ομηρία των εργατικών και λαϊκών μαζών από τους δήθεν σωτήρες τους "αντικαπιταλιστές αγωνιστές", έχει μια σημασία να δούμε τι διαφοροποιεί τον επαναστατικό λενινισμό, την κομμουνιστική κοσμαντίληψη και θεωρία από τον κρατικίστικο, παρασιτικό, τραμπούκικο και εκ του ασφαλούς ορμώμενο "αντικαπιταλισμό" των ημερών μας, τον "αντικαπιταλισμό" των πλιάτσικων, του χτισίματος γραφείων καθηγητών, του τραμπουκισμού εναντίον δημοσιογράφων και συγγραφέων, τον "αντικαπιταλισμό" των έμμισθων "συνδικαλιστών" που κάνουν "απεργία" στη θέση των ναυτεργατών και ούτω καθ' εξής. 

Τα "Κάτω η Δημοκρατία" που πασάρουν διάφορες αφίσσες στα Εξάρχεια τα έχει δουλέψει πρώτος ο αντίθετος στα δημοκρατικά και αντιφασιστικά μέτωπα τροτσκισμός, αλλά και ο φασιστικός μπρεζνιεφισμός του 1965-1985. Η υπεράσπιση και της τελευταίας ικμάδας δημοκρατίας στον τόπο μας αλλά και διεθνώς είναι όρος για να προλάβει το προλεταριάτο να συγκροτήσει τα νέα του επαναστατικά κόμματα.

Η μετάφραση ανήκει στους συντάκτες ύλης...




Στα 1915-1916 ο Λένιν είχε απασχοληθεί βαθιά με το ζήτημα της δημοκρατίας, το οποίο εξέτασε υπό το φως της σοσιαλιστικής οικοδόμησης. Ήδη από το Οκτώβριο του 1915 ο Ίλιτς είχε γράψει μια απάντηση σε ένα άρθρο του Καρλ Ράντεκ (Parabellum) που δημοσιεύθηκε στην Berner Tagewacht: «Σύμφωνα με τον Parabellum, συνάγεται πως στο όνομα της σοσιαλιστικής επανάστασης  πρέπει να αρνηθούμε ένα συνεπές επαναστατικό πρόγραμμα στο πεδίο της δημοκρατίας.

Αυτό είναι λάθος. Το προλεταριάτο μπορεί να κερδίσει μόνο μέσω της δημοκρατίας, δηλαδή, μέσα από τη θέση σε ισχύ της πλήρους δημοκρατίας και της σύνδεσης  κάθε βήματος προόδου με τις δημοκρατικές απαιτήσεις, και μάλιστα με την πιο εμφατική διατύπωσή τους. 

Είναι παράλογο βεβαίως να αντισταθμίσει κανείς τη σοσιαλιστική επανάσταση και τον επαναστατικό αγώνα ενάντια στον καπιταλισμό με ένα από τα ζητήματα της δημοκρατίας, στην προκειμένη περίπτωση το εθνικό ζήτημα. Θα πρέπει να συνδυάζονται, η επαναστατική πάλη ενάντια στον καπιταλισμό με ένα επαναστατικό πρόγραμμα και τακτική σε σχέση με όλες τις δημοκρατικές διεκδικήσεις, συμπεριλαμβανομένης μιας ρεπουμπλικάνικης δημοκρατίας, μιας πολιτοφυλακής, εκλογής των εκπροσώπων των κυβερνήσεων από το λαό, ίσων δικαιωμάτων για τις γυναίκες, αυτοδιάθεσης των εθνών κλπ. 

Έτσι, εφόσον ο καπιταλισμός συνεχίζει να υφίσταται, όλες αυτές οι απαιτήσεις είναι δυνατόν να πραγματοποιηθούν μονάχα κατ 'εξαίρεση, και κατά τρόπο ελλιπή, και με διαστρεβλωμένη μορφή. Βασιζόμενοι στη δημοκρατία, όπως έχει ήδη επιτευχθεί, και δείχνοντας την ανεπάρκειά της υπό καπιταλιστικές συνθήκες, ζητάμε την ανατροπή του καπιταλισμού και την απαλλοτρίωση της αστικής τάξης, ως απαραίτητης βάσης τόσο για την κατάργηση της φτώχειας των μαζών όσο και για την πλήρη και εις βάθος εφαρμογή όλων των δημοκρατικών μετασχηματισμών.

Ορισμένοι από αυτούς τους μετασχηματισμούς θα αρχίσουν πριν από την ανατροπή της αστικής τάξης, άλλοι θα συμβούν κατά τη διάρκεια αυτής της ανατροπής, και οι υπόλοιποι μετά από αυτήν. Η κοινωνική επανάσταση δεν είναι μια και μόνη μάχη, αλλά μια εποχή σειράς μαχών σε όλα και σε κάθε ένα πρόβλημα των οικονομικών και δημοκρατικών μετασχηματισμών ξεχωριστά, όπου η ολοκλήρωση θα επιτευχθεί μονάχα με την απαλλοτρίωση της αστικής τάξης. Είναι για την επιτυχία αυτού του απώτερου στόχου που πρέπει να διαμορφώνουμε κάθε ένα από τα δημοκρατικά αιτήματα μας με συνεπή επαναστατικό τρόπο. 

Είναι απολύτως κατανοητό ότι οι εργαζόμενοι μιας χώρας μπορεί να ανατρέψουν την αστική τάξη ακόμη και πριν από κάθε εφαρμογή του οποιουδήποτε δημοκρατικού μετασχηματισμού. Αλλά είναι εντελώς αδιανόητο το προλεταριάτο, ως μια τάξη με κοσμοϊστορική αποστολή, να μπορέσει να νικήσει την αστική τάξη αν δεν έχει προετοιμαστεί γι' αυτό με το να έχει εκπαιδεύσει τον εαυτό του στο πνεύμα του πιο συνεπούς και αποφασιστικού επαναστατικού δημοκρατισμού."

Παραθέτω αυτά τα μεγάλα αποσπάσματα, επειδή εκφράζουν πραγματικά εντυπωσιακά τις σκέψεις που είχαν καταλάβει το μυαλό του Ίλιτς στο τέλος του 1915 και κατά τη διάρκεια του 1916, σκέψεις που επέδρασαν καταλυτικά σε όλες τις μεταγενέστερες δραστηριότητές του. Τα περισσότερα από τα άρθρα του που ασχολούνται με τα ζητήματα του ρόλου της δημοκρατίας στην πάλη για το σοσιαλισμό δημοσιεύθηκαν αργότερα - το άρθρο ενάντια στον Parabellum (Καρλ Ράντεκ) το 1927, η "Γελοιογραφία του Μαρξισμού" το 1924. Είναι ελάχιστα γνωστά, επειδή δημοσιεύθηκαν σε συμπόσια με μικρή κυκλοφορία. Ωστόσο, τα άρθρα αυτά πρέπει να διαβαστούν, αν θέλει κανείς να κατανοήσει τη σφοδρότητα με την οποία ο Βλαντιμίρ Ίλιτς έθετε το ζήτημα της υπεράσπισης του δικαιώματος των λαών στην αυτοδιάθεση.

Εξεταζόμενη υπό το φως της γενικής εκτίμησης του Ίλιτς για τη δημοκρατία, αυτή η ορμή είναι κατανοητή. Θα πρέπει να ληφθεί υπόψη το γεγονός ότι η στάση που λάμβανε κανείς για το ζήτημα της αυτοδιάθεσης θεωρείτο από τον Ίλιτς ως λυδία λίθος της ικανότητας του ατόμου να προσεγγίσει σωστά όλες γενικά τις δημοκρατικές απαιτήσεις. Όλες οι διαμάχες σε αυτό το ζήτημα με τη Ρόζα Λούξεμπουργκ, το Ράντεκ, τους Ολλανδούς και τον Κιέβσκι, καθώς και μια σειρά από άλλους συντρόφους, διεξήχθησαν από αυτήν ακριβώς τη σκοπιά. Στην μπροσούρα του ενάντια στον Κιέβσκι έγραφε:

"Όλα τα έθνη θα φτάσουν στο σοσιαλισμό - αυτό είναι αναπόφευκτο, αλλά όλοι δεν θα το κάνουν με τον ίδιο ακριβώς τρόπο, ο καθένας θα συνεισφέρει κάτι δικό του στη μία ή την άλλη μορφή της δημοκρατίας, στη μια ή στην άλλη μορφή της δικτατορίας του προλεταριάτου, στον ένα ή στον άλλο ρυθμό με τον οποίο θα πραγματοποιηθούν οι σοσιαλιστικοί μετασχηματισμοί στις διάφορες πτυχές της κοινωνικής ζωής. Δεν υπάρχει τίποτα πιο πρωτόγονο από τη σκοπιά της θεωρίας ή πιο γελοίο από τη σκοπιά της πράξης από το να ζωγραφίζει κανείς, στο όνομα του ιστορικού υλισμού, αυτή την πτυχή του μέλλοντος σε ένα μονότονο γκρι. Το αποτέλεσμα δε μπορεί να είναι τίποτα άλλο από εκτρωματικό".

Η οικοδόμηση του σοσιαλισμού δεν είναι απλώς θέμα της οικοδόμησης στο επίπεδο της οικονομίας. Οικονομικά είναι μόνο τα θεμέλια της σοσιαλιστικής οικοδόμησης, βάση και προϋπόθεση της. Η ουσία της σοσιαλιστικής οικοδόμησης έγκειται στην αναδιαμόρφωση του συνόλου του κοινωνικού ιστού από την αρχή, αναδιαμόρφωση με βάση τον σοσιαλιστικό επαναστατικό δημοκρατισμό.

Αυτό, πιότερο απ'όλα, ήταν εκείνο που χώριζε το Λένιν και τον Τρότσκι μια ζωή. Ο Τρότσκι απέτυχε να συλλάβει το δημοκρατικό πνεύμα, τις δημοκρατικές αρχές της σοσιαλιστικής οικοδόμησης, τη διεργασία αναδιοργάνωσης του συνόλου του τρόπου ζωής των μαζών. Ήταν εκείνη τη στιγμή, επίσης - το 1916 - που εμφανίστηκαν εμβρυακά οι διαφορές που αργότερα προέκυψαν μεταξύ Λένιν και Μπουχάριν. Η υποεκτίμηση από πλευράς Μπουχάριν του ρόλου του κράτους και της δικτατορίας του προλεταριάτου αποκαλύφθηκε σε ένα άρθρο του με τίτλο "Nota Bene", γραμμένο στα τέλη του Αυγούστου στο τεύχος 6 του Jugend-Internationale. Ο Ίλιτς έγραψε ένα άρθρο με τίτλο "Η Διεθνής της Νεολαίας" επισημαίνοντας αυτό το λάθος του Μπουχάριν. Η δικτατορία του προλεταριάτου, που εξασφαλίζει τον ηγετικό ρόλο του προλεταριάτου στην ανασυγκρότηση ολόκληρου του κοινωνικού ιστού - αυτό ήταν που ενδιαφέρει το Λένιν πάνω απ' όλα στο δεύτερο εξάμηνο του 1916.

Δημοκρατικά αιτήματα περιλαμβάνονταν στο μίνιμουμ πρόγραμμα του ΣΔΕΚΡ(μπ.), και έτσι στην πρώτη επιστολή που ο Λένιν έγραψε στο Σλιάπνικοφ μετά την επιστροφή του από το Tschudiwiese, επέκρινε τον Μπαζάροφ για το άρθρο του στο Letopisi (Χρονικά), όπου ο τελευταίος υποστήριζε πως το ελάχιστο πρόγραμμα θα πρέπει να καταργηθεί. Ο Λένιν συγκρούστηκε με το Μπουχάριν, ο οποίος υποτίμησε το ρόλο του κράτους, το ρόλο της δικτατορίας του προλεταριάτου κ.λπ. Ήταν θυμωμένος με τον Κιέφσκι για την αδυναμία του να καταλάβει τον ηγετικό ρόλο του προλεταριάτου. «Μην περιφρονείς τη συμφωνία πάνω σε θεωρητικά ζητήματα», έγραψε στο Σλιάπνικοφ, "Σε διαβεβαιώνω ότι είναι απαραίτητη για το έργο μας σ' αυτούς τους δύσκολους καιρούς."

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου