Ο Ρώσος ανθύπατος Ιωάννης Καποδίστριας και οι Έλληνες μαρξιστές (2ο μέρος)

Πρόκειται για το δεύτερο και τελευταίο μέρος αυτής της ενότητας (παραπέρα κατάτμηση του υλικού θα γινότανε κουραστική). Αυτό βέβαια δε σημαίνει πως το ιστολόγιο θα σταματήσει εδώ με το θέμα  του ’21. Κι αυτό όχι από ιστοριολαγνεία, αν και πάσχουμε λιγάκι κι απ’ αυτήν. Οι θετικές αλλά κυρίως οι αρνητικές πλευρές που κληροδότησε στους Νεοέλληνες ο τρόπος που οργανώθηκε η εξέγερση και τελικά το νεοελληνικό κράτος, διατηρούνε και σήμερα ακέραιο το ρόλο τους στην πορεία που χαράζει ο λαός και το έθνος. Αυτό όμως είναι ζήτημα μιας ή περισσότερων, μελλοντικών δημοσιέψεων…

Δυο λόγια μονάχα για δυο από τους κορυφαίους διανοητές του ελληνικού προλεταριάτου, διανοούμενους που το υπηρέτησαν με τη γραφίδα τους με πάθος και των οποίων τα κείμενα αναπαράγουμε δω.

Ο μεν Γιάνης Κορδάτος, από τα ιδρυτικά μέλη του ΣΕΚΕ και Γενικός Γραμματέας του ΣΕΚΕ(Κ) – ΚΚΕ μεταξύ 1920 και 1924, ήταν αυτοδίδαχτος ιστορικός, με νομικές σπουδές. Το 1927 αποχώρησε από το Κόμμα, λόγω της διαφωνίας του με τη θέση για το Μακεδονικό, αλλά και λόγω σοβαρής σοσιαλδημοκρατικής παρέκκλισης του ίδιου. Ωστόσο, παρέμεινε σε γενικές γραμμές δίπλα στο ΚΚΕ, αν και το Κόμμα του ασκούσε σκληρή (δίκαιη) κριτική σε θεωρητικά ζητήματα, διώχτηκε από τη διχτατορία του Μεταξά, συμμετείχε την τελευταία πενταετία της ζωής του (1956-1961) στα καθοδηγητικά όργανα της Ενιαίας Δημοκρατικής Αριστεράς (ΕΔΑ). Κληροδότησε στη φτωχολογιά και σε όλο το έθνος τις πρώτες ελληνικές μαρξιστικές πραγματείες πάνω στην ιστορία του, αλλά και πάνω στην αρχαιοελληνική φιλοσοφία, στο χριστιανισμό, στην ανάπτυξη του ελλαδίτικου εργατικού κινήματος κ.ά. Αν και υπέφερε αναλυτικά από έναν κάποιο αναγωγισμό και μηχανικισμό με τον οποίο αντιμετώπιζε τον ιστορικό υλισμό σα μέθοδο, το έργο του είναι ανεχτίμητης αξίας και δίνει τη βάση για τους νέους μαρξιστές διανοητές να εμβαθύνουνε, ή και να αρνηθούνε πλευρές των αναλύσεών του.

Ο δε Γιάννης Ζέβγος - Ταλαγάνης, μια από τις πιο ευγενικές μορφές του παλιού ΚΚΕ, δάσκαλος στο επάγγελμα, οργανώθηκε στο ΣΕΚΕ το 1919, ενόσω ήτανε στρατιώτης. Από τη διχτατορία του Πάγκαλου ακόμα γνώρισε τις εξορίες και τις φυλακές. Από τα μέσα της δεκαετίας του ’20, μέλος του Γραφείου της Επιτροπής Πόλης της ΚΟΑ του ΚΚΕ, ήταν από τους πρωτομάστορες της ανάλυσης της νεοελληνικής κοινωνίας και της εκπόνησης της γραμμής της 6^ης Ολομέλειας της ΚΕ του ΚΚΕ του 1934 που έδωσε την πρώτη συγκεκριμένη μαρξιστική ανάλυση για την πορεία του επαναστατικού προτσές στη χώρα μας. Στο 6^ο Συνέδριο του ΚΚΕ – ΕΤΚΔ το 1935, εκλέγεται στην Κεντρική Επιτροπή. Στην Ακροναυπλιά, όπου μεταφέρθηκε από την Κέρκυρα το 1940 με την έναρξη του πολέμου, στα 1942 γράφει τη «Σύντομη Μελέτη της Νεοελληνικής Ιστορίας» σε 3 μέρη, έργο αναγκαστικά συνοπτικό αλλά κλασσικό, αφού αποτελεί ένα από τα αγκωνάρια στα οποία βάσιζε η κομματική βάση του ΚΚΕ την πολιτική της παιδεία (σε ό,τι αφορούσε την ιστορία) κείνη την εποχή. Μέλος της ΚΕ του ΕΑΜ και της τριμελούς Γραμματείας του ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ από το 1943, Υπουργός Γεωργίας στην Κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας του Γεωργίου Παπανδρέου στα 1944, μέλος της ΚΕ και αναπληρωματικό μέλος του ΠΓ του ΚΚΕ από το 1945 μέχρι το 1947. Βαρύνεται με το σοβαρό δεξιό λάθος της υπογραφής της Συμφωνίας της Καζέρτας, το Σεπτέμβρη του '44. Στις 20 του Μάρτη του 1947, κι ενώ βρισκόταν σαν αντιπρόσωπος του ΕΑΜ στη Σαλονίκη, δολοφονήθηκε από ένα ρεμάλι, πράχτορα της ΕΣΑ και του Α2 του Γ’ Σώματος Στρατού, ονόματι Βλάχο. Ήτανε για χρόνια από τους βασικούς αρθρογράφους του «Ριζοσπάστη» και του «Ρίζου της Δευτέρας», ενώ διατέλεσε και επικεφαλής σύνταξης της τότε αληθινής Κομμουνιστικής Επιθεώρησης.

Γιάνης Κορδάτος - ΜΕΓΑΛΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ (Εκδόσεις 20^ος Αιώνας) ΤΟΜΟΣ Χ 

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΝΒ’ Η ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΗ ΔΙΧΤΑΤΟΡΙΑ

Σχετικά με την κυβερνητική δράση του Καποδίστρια, οι ξένοι ιστορικοί ομόφωνα την καταδικάζουν…Η άγνοια και η αμάθειά του στα οικονομικοκοινωνικά ζητήματα ήτανε κλασσική. Όλα τα εξαρτούσε από τη βία και πίστευε πως εφαρμόζοντας το ρώσικο απολυταρχικό σύστημα θα έφερνε τον παράδεισο. Από όλα τα νομοθετικά του μέτρα, κανένα δεν ξεχωρίζει για την αντικειμενική προσαρμογή του στην τοτινή κατάσταση. Το ίδιο και η γεωργική του πολιτική…Όλα του τα μέτρα της αγροτικής πολιτικής αποβλέπανε στο να εξυπηρετήσουν τα συμφέροντα των πλουσιοχωρικών.

Ένα από τα πιο μεγάλα ζητήματα της εποχής του, ζήτημα κοινωνικοοικονομικό από τα σπουδαιότερα, ήτανε το μοίρασμα των εθνικών γαιών. Στο ζήτημα αυτό κράτησε καθαρά κομματική στάση. Υποσχότανε το μοίρασμα για να κρατάει κάτω από την επιρροή του τους φτωχοαγρότες με την ιδέα να τους αποτραβήξει από την επιρροή των συνταγματικών. Στα κρυφά όμως ήρθε σε επαφή με παραλήδες Ελληνο-Ρώσους για την αγορά των εθνικών γαιών και τη δημιουργία ισχυρού φεουδαρχισμού. Ίσως στην πολιτική αυτή να υπήρχε και τσαρικός δάχτυλος για να υποδουλωθεί η Ελλάδα στο ρώσικο κεφάλαιο για να μπορεί καλύτερα ο τσαρισμός να την εκμεταλλεύεται στην εξωτερική του πολιτική…

Οι απολυταρχικές όμως αρχές του Καποδίστρια εκδηλωθήκανε σε όλο του το διοικητικό σύστημα. Όπως και στην απολυταρχική Ρωσία, τη δικαστική εξουσία την ήθελε όχι ανεξάρτητη, αλλά όργανό του. Οι δικαστές δεν έπρεπε να έχουν «ελευθερία» στη γνώμη τους αλλά να είναι υποχείριοι της διοίκησης και της κλίκας του. Ο νέος «δικαστικός κώδικας» που εφάρμοσε όχι μονάχα δεν εμπνεότανε από τις αρχές της Γαλλικής Επανάστασης, αλλά και ήτανε αντικαθρέφτισμα των φεουδαρχικών και θεοκρατικών αντιλήψεων του Μεσαίωνα. Εξόν από τις άλλες βάρβαρες ποινές που θέσπιζε, αναγνώριζε και τον αφορισμό σαν ποινή. Ανάτρεψε δηλαδή όλα τα φιλελεύθερα νομοθετήματα που θεσπιστήκανε στις τρεις πρώτες Εθνοσυνελεύσεις και πέρα για πέρα οργάνωσε την απολυταρχική Διοίκηση, ενισχύοντας έτσι τη φεουδαρχική τάξη και καταπολεμώντας την αστική και τους μικροχωριάτες…Σαν επισφράγισμα του απολυταρχισμού του, με τα «εκπαιδευτικά του» θέλησε να πνίξει κάθε νέα ιδέα και να διδάξει τις φεουδαρχομοναρχικές ιδέες. Γι’ αυτό στ’ ανώτερα σχολεία απαγόρεψε τη διδασκαλία του «Γοργία» του Πλάτωνα επειδή στο διάλογο αυτό διδάσκεται ότι «το αδικείν είναι χείρον του αδικείσθαι»…Στους δασκάλους επέβαλε ακόμα να κάνουν το χαφιέ και να ρωτάνε και να μαθαίνουνε από τους μαθητές τα φρονήματα των γονέων τους. Το ίδιο επέβαλε και στους μαθητές. Στο Κυβερνείο του πάλι είχε συγκεντρώσει ό,τι αισχρό και φαύλο υπήρχε τότε, από τους αδερφούς του Βιάρο και Αυγουστίνου ως τους τελευταίους μαχαιροβγάλτες. Με τα πιο ανήθικα και καταπιεστικά μέτρα εστραγγάλιζε κάθε ελεύθερη εκδήλωση και λαϊκή διαμαρτυρία. Η ελευθεροτυπία απαγορευότανε. Ο χαφιεδισμός μεσουρανούσε…

Ήταν φυσικό ο Καποδίστριας να καταδιώξει όχι μόνο τους αντιπολιτευόμενους, αλλά και κάθε νεοϊδεάτη και δημοκρατικό. Πιο πολύ όμως μισούσε τους τέκτονες (σ.κ.μ. μασόνους) – καρμπονάρους καθώς και όσους ήταν οργανωμένοι σε μυστικές εταιρείες που εκείνο τον καιρό οι πιο πολλές στρέφονταν ειδικά κατά του μοναρχισμού και κατά του δεσποτισμού γενικά…Γενικά όλες του οι ενέργειες αποβλέπανε όχι μόνο να στερεώσουν την εξουσία του, αλλά και να διαλύσουν κάθε θεσμό που αντανακλούσε τις φιλελεύθερες και δημοκρατικές παραδόσεις…

Με δυο λέξεις ο Καποδίστριας δημιούργησε κράτος φόβου. Αν και υπερβολικός στις εκφράσεις του, είχε δίκαιο ο Εφτανησιώτης βουλευτής Γ. Ιακωβάτος να βροντοφωνήσει στη συνεδρίαση της Ελληνικής Βουλής (15 του Φλεβάρη του 1880): «Ο Καποδίστριας δεν έγινε Κυβερνήτης της Ελλάδας ως Έλλην, αλλ’ ως υπήκοος και πράκτωρ της Ρωσσίας, γεννημένος αρνησίπατρις και προδότης πίστεως και πατρίδος» («Πρακτικά της 70 Συνεδριάσεως», σ. 582)

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΝΔ’ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΚΑΙ Η ΕΞΩΤΕΡΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΤΟΥ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑ

Οι φίλοι και οι εχθροί του Καποδίστρια, πριν ακόμα έρθει στην Ελλάδα, έλεγαν και έγραφαν πως θ’ ακολουθούσε ρωσόφιλη εξωτερική πολιτική. Και δεν έπεσαν έξω στις προβλέψεις τους. Στους πρώτους μήνες έκανε τον ουδέτερο αλλά παραΰστερα ξεσκεπάστηκε…

Τον Απρίλη του 1829…επειδή στο αναμεταξύ οι Τούρκοι πολεμούσαν (σ.κ.μ. τους Ρώσους στα Στενά του Ελλήσποντου), ο Καποδίστριας πρόσταξε το ναύαρχο Σαχτούρη να παρατήσει τον αποκλεισμό του Βόλου και να πλεύσει στον Ελλήσποντο να αποκλείσει τα Στενά. Έτσι ο αποκλεισμός των Δαρδανελίων που κηρύχτηκε από τον Τσάρο ενισχύθηκε τώρα από τον ελληνικό στόλο. Η αλήθεια είναι πως ο Καποδίστριας με αυτή του την ενέργεια εξυπηρέτησε πολύ τους Ρώσους που βρίσκονταν σε πολύ στενάχωρη θέση…

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΝΣΤ΄ Η ΤΕΤΑΡΤΗ ΕΘΝΙΚΗ ΣΥΝΕΛΕΥΣΗ

Όπως είδαμε, ο Καποδίστριας καταλύοντας το πολίτευμα της Τροιζήνας, υποσχέθηκε πως θα καλούσε Εθνική Συνέλευση για να εγκρίνει τις αποφάσεις που πήρε. Ο Καποδίστριας τόβρισκε καλό να μην καλέσει την Εθνική Συνέλευση, γιατί ήξερε πως ο ελληνικός λαός στη μεγάλη του πλειοψηφία ήταν δημοκρατικός…Οι εκλογείς χωρίστηκαν σε δυο κόμματα: Οι καποδιστριακοί υποψήφιοι αυτοχαρακτηρίζονταν καλοί χριστιανοί. Οι αντιπολιτευόμενοι όμως τους λέγανε δουλόφρονες…Όταν μάλιστα άρχισαν οι εργασίες της Συνέλευσης, ο Κολοκοτρώνης με τους πιο πολλούς Μοραΐτες κοτζαμπάσηδες, που ήταν το στήριγμα του Καποδίστρια, σύνταξαν ένα έγγραφο στο οποίο εκθειάζανε τη «σοφή διοίκηση του Κυβερνήτη»…

Οι αυθαιρεσίες όμως και οι απολυταρχισμοί του είχαν ξεσηκώσει τα αστικά στοιχεία εναντίον του. Το αντικαποδιστριακό στρατηγείο στήθηκε στην Ύδρα και στη Σύρα…Οι Υδραιώτες αρχηγοί (Μαυροκορδάτος και Κουντουριωταίοι) δεν έχασαν καιρό όταν μάθανε τη δυσαρέσκεια και των Μαυρομιχαλαίων. Στείλανε κρυφά απεσταλμένους στη Μάνη και ήρθανε σε επαφή μαζί τους και τους κολάκεψαν όσο μπορούσανε για να τους φέρουνε σε γραμμή αντικαποδιστριακού κινήματος. Ο Καποδίστριας  όταν έμαθε τις ενέργειες του Μαυροκορδάτου τρομοκρατήθηκε για μια στιγμή. Έκανε όμως πως δεν έδωκε σημασία, γι’ αυτό κάλεσε στο Ναύπλιο τον Πετρόμπεη. Μα οι Μανιάτες όταν το μάθανε συγκεντρωθήκανε στο λιμάνι. Κι εκεί φανερά σήκωσαν τη σημαία της ανταρσίας…Η μπόρα ξέσπασε. Η Ελλάδα από τότε χωρίστηκε φανερά σε δύο κόμματα, σε καποδιστριακούς και συνταγματικούς. Ο Καποδίστριας χωρίς να χάσει καιρό έστειλε στόλο και στρατό ενάντια στους επαναστάτες. Μα την ίδια εποχή στασίασε η Αταλάντη και η Θήβα. Και οι Υδραιώτες δηλώσανε καθαρά πως δεν αναγνωρίζουν τον Καποδίστρια για «κυβερνήτη» και δεν υπακούν πια τις διαταγές του.

Ο Καποδίστριας, αν και ενέργησε με γρηγοράδα και αποφασιστικότητα, τα βρήκε σκούρα γιατί η ανταρσία της Ύδρας δε  ήτανε μικρό πράγμα.

Ο Μιαούλης επικεφαλής 150 Υδραιωτών πήγε στον Πόρο (που ήτανε  ο ελληνικός ναύσταθμος) και πήρε μαζί του τον ελληνικό στόλο καθώς και την καινούρια φρεγάτα «Ελλάς». Μπροστά στο στασιαστικό αυτό κίνημα ο Καποδίστριας απελπισμένος ζητάει τη συνδρομή των ξένων στόλων (ρώσικου, αγγλικού και γαλλικού) αλλά μόνο ο πολιτικός συμβουλάτορας του Καποδίστρια, ο Ρώσος ναύαρχος Ρίνκορντ, φάνηκε πρόθυμος και έδωκε βοήθεια στον Καποδίστρια με το να αποκλείσει με το στόλο του τους στασιαστές μέσα στον Πόρο. Ο Μιαούλης μπροστά στον κίνδυνο να πιαστεί αιχμάλωτος και να μείνει ντροπιασμένος γύρεψε να βγει έξω με το στόλο του. Και επειδή δεν τον άφησαν οι Ρώσοι, χτυπήθηκε μαζί τους. Πέντε μέρες βάσταξε η μάχη ή καλύτερα το κανονίδι κι από τις δύο μεριές. Στο τέλος οι στασιαστές νικηθήκανε και ο Μιαούλης για να μην παραδώσει τη φρεγάτα «Ελλάς» στον Καποδίστρια, την έκαψε (13 Αυγούστου 1831)…

Από τότε ουσιαστικά υπήρχανε δύο κυβερνήσεις: η κυβέρνηση της ΄Ύδρας και η κυβέρνηση του Καποδίστρια. Η δεύτερη τούτη εκπροσωπούσε τον απολυταρχισμό και γι’ αυτό είχε την υποστήριξη του Ρώσου αντιπρεσβευτή Πανίν και του Ρώσου στόλαρχου Ρίνκορντ. Η άλλη ήταν συνταγματική. Ο Καποδίστριας τίποτα δεν έκανε αν δε ζητούσε τη συμβουλή των Ρώσων πραχτόρων…Αλλά και οι Υδραιώτες, οι Συριανοί και οι άλλοι συνταγματικοί πατριώτες δεν κάθονταν με σταυρωμένα τα χέρια. Ο συνταγματικός πυρετός διαδιδόταν παντού και ήταν κολλητική αρρώστια…

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΝΖ’ Η ΔΟΛΟΦΟΝΙΑ ΤΟΥ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑ

Εκεί που έφτασαν τα πράγματα, το χάσμα ήταν πια αγεφύρωτο. Ο Καποδίστριας ύστερα από την εξέγερση της Ύδρας και τις επαναστατικές ενέργειες της αντιπολίτευσης, άφησε τα προσχήματα και φερνόταν σα τσάρος. Οι φυλακές είχαν γεμίσει. Ο χαφιεδισμός είχε πάλι απλωθεί παντού. Το καποδιστριακό καθεστώς ήταν καθεστώς αστυνομοκρατίας. Όλοι οι φιλελεύθεροι, οι δημοκρατικοί και οι προοδευτικοί καταδιώχτηκαν επειδή κατακρίνανε τα απολυταρχικά του φερσίματα. Ο Πολυζωίδης, ο Φαρμακίδης και τόσοι άλλοι κλείστηκαν στις φυλακές ή εξορίστηκαν.

Γι’ αυτό ο Κοραής από το Παρίσι όχι μόνο επιδοκίμαζε την επαναστατική στάση των αντικαποδιστριακών, αλλά και συνιστούσε έμμεσα στους πατριώτες και ελεύθερους Έλληνες να επαναστατήσουν και να βγάλουν από τη μέση τον τύραννο.

Το 1830 ο σοφός Έλληνας του Παρισιού δημοσίεψε ανώνυμα ένα φυλλάδιο – διάλογο στο οποίο τα φανταστικά πρόσωπα Λαοσθένης και Χαρίλαος στιγμάτιζαν τον Καποδίστρια για τις ανελεύθερες πράξεις και το τυραννικό του καθεστώς. Τον άλλο χρόνο (1831) τύπωσε και το δεύτερο φυλλάδιο – διάλογο. Και στο διάλογο αυτόν τα φανταστικά πρόσωπα Πασιχάρης και Δημοχάρης στιγματίζουν τον Καποδίστρια, για το διωγμό του τύπου, για τη διαφθορά των χαρακτήρων, για το χαφιεδισμό, για τη λογοκρισία, «την διενεργούμενην υπό των τρεχεδείπνων και ψωμιοκολάκων» και για τα χάραξη του ονόματός του πάνω στα νομίσματα. Ο διάλογος έκλεινε με τη φράση: «Η Ελλάς δε ανέστη, τάφον μόνον ήλλαξε και από νεκροθάπτην Τούρκον απέρασεν εις Έλληνα». Ο Κοραής έστειλε και επιστολές σε σημαντικά πρόσωπα και όχι μόνο κατηγορούσε τον Καποδίστρια, αλλά και επέμενε πως το καλύτερο πολίτευμα είναι η αβασίλευτη δημοκρατία. Πρέπει να σημειώσουμε πως ο Κοραής δε συμφωνούσε με όλους τους αντιπολιτευόμενους. Πολλοί απ’ αυτούς ήταν Φαναριώτες, που από ιδιοτέλεια και συμφεροντολογισμό ήταν εχθροί του Καποδίστρια…

Οι συμβουλές του Κοραή έπιασαν. Ήταν τέτοια η αγανάκτηση που το μαχαίρι έφτασε στο κόκκαλο. Αυτή τη φορά δεν ήταν δυνατό να οργανωθεί νέα εξέγερση. Γι’ αυτό οι πατριώτες αποφάσισαν να δολοφονήσουν τον Καποδίστρια. Ο ποιητής Αλ. Σούτσος πρωτοστατούσε στην κίνηση αυτή. Με τη σάτιρά του ξεσκέπαζε τους καποδιστριακούς, και με τις χορδές της δημοκρατικής λύρας του καλούσε τους πατριώτες να σκοτώσουν τον τύραννο. Στην Ύδρα πάρθηκεν η απόφαση. Οι Υδραίοι ξέρανε από την καλή τους Μανιάτες. Τους δόθηκε πολλές φορές η ευκαιρία να τους ψυχολογήσουν. Εκμεταλλευτήκανε λοιπόν το φιλότιμό τους όσο μπορούσαν. Μέσο του Ρουάν, υποσκάψανε το μίσος και το πάθος που είχαν οι Μαυρομιχαλαίοι κατά του Καποδίστρια. Πλησίασαν τον Κώστα Μαυρομιχάλη, τον αδερφό του μπέη της Μάνης που τον είχαν φυλακισμένο στο Μπούρτζι για τη στάση που έκαναν οι Μανιάτες, και το Μπεηζαντέ Γιώργη, το παιδί του μπέη, που ήταν και δεν ήταν τριάντα χρονών. Και οι δυο κρατούντανε στο Ναύπλιο, και μισούσαν τον Καποδίστρια. Με τα πολλά τους κατάφεραν να δολοφονήσουν τον τύραννο. Στις 27 του Σεπτέμβρη, του 1831, μέρα Κυριακή, πρωί πρωί, όταν ο Καποδίστριας πήγαινε στον Άγιο Σπυρίδωνα να εκκλησιαστεί παραφύλαξαν και τον σκότωσαν.

Έτσι η Ελλάδα ελευθερώθηκε από έναν τύραννο. Ο Κοραής και όλοι προοδευτικοί Έλληνες πανηγύρισαν…

Δε θέλει ρώτημα πως οι καποδιστριακοί τάχασαν όταν έμαθαν πως ο Καποδίστριας δολοφονήθηκε. Και πιο πολύ στενοχωρήθηκε ο Κολοκοτρώνης γιατί έχασε το φίλο και προστάτη του. Μόλις έμαθε πως οι Μαυρομιχαλαίοι σκότωσαν τον Καποδίστρια, έπεσε του πεθαμού. Στη αρχή τάβαλε με το γιο του Γενναίο γιατί αυτός με τον Πλαπούτα ήταν αντικαποδιστριακοί. Και στο εξωτερικό οι αντιδραστικοί λυπήθηκαν για το χαμό του Καποδίστρια. Αντίθετα οι φιλελεύθεροι και προοδευτικοί χάρηκαν. Με την προοπτική του χρόνου είμαστε υποχρεωμένοι να συμφωνήσουμε με τους επικριτές του. Όσοι εξακολουθούν να θαυμάζουν τον Καποδίστρια, είναι αντιδραστικοί και όσοι βρίσκουν πως ήταν προοδευτικός και φίλος του λαού είναι κουφιοκεφαλάκηδες.

ΓΙΑΝΝΗΣ ΖΕΒΓΟΣ – Σύντομη Μελέτη της Νεοελληνικής Ιστορίας Γ’ Έκδοση  - Εκδ. Διόνυσος

Κεφάλαιο Πέμπτο ΤΡΙΤΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΤΗΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗΣ (Αρχές 1828 – Αρχές 1833) σελ. 103 κ.ε.

Ο Γιάννης Καποδίστριας, ήταν Κερκυραίος από αριστοκρατική οικογένεια, κόντες. Έκανε γενικός γραμματέας στην Ιόνιο Πολιτεία. Τότε γνώρισε τον Κολοκοτρώνη και άλλους καπεταναίους. Έπειτα πέρασε στην υπηρεσία του Τσάρου και έγινε υπουργός των εξωτερικών. Ήταν αντιδραστικός διπλωμάτης της σχολής Μέττερνιχ, στεγνός και πεισματάρης γραφειοκράτης, φανατικός οπαδός του τσαρισμού στην εσωτερική και εξωτερική του πολιτική. Όταν η εθνοσυνέλευση της Τροιζήνας τον έβγαλε κυβερνήτη, έμενε στην Ελβετία. Πήγε στην Πετρούπολη όπου πήρε καθοδηγητικές γραμμές από τον τσάρο να ξεκάνει με το φιλελευθερισμό στην Ελλάδα…

Αμέσως ο Καποδίστριας φανέρωσε τις αντιδραστικές του διαθέσεις. Έβαλε στη Βουλή το δίλημμα ή θα διαλυθεί και θα καταργηθεί σιωπηρά το σύνταγμα ή αυτός θάφευγε από την Ελλάδα. Η Βουλή υποχωρεί…Έτσι, οι φιλελεύθεροι θεσμοί καταργήθηκαν ο Καποδίστριας έγινε διχτάτορας και συσταίνει το Πανελλήνιο με 27 μέλη…Στα σκολειά δυναμώνει τα θρησκευτικά και γλωσσικά μαθήματα. Γυρεύει να στηριχτεί στους μεγαλοκαπεταναίους που αποτελούσανε το ρούσικο κόμμα. Ο Κολοκοτρώνης είναι συμβουλάτορας και δεξί του χέρι. «Ο Ανδρέας Μεταξάς ήταν το κύριο όργανο του ανυπόληπτου Καποδίστρια» (Μαρξ)…Συστηματοποιεί την έγγεια φορολογία, το δέκατο για τα ιδιωτικά και το ένα τρίτο για τα εθνικά. Οι καπεταναίοι κι οι τσιφλικάδες ρημάζουν τους αγρότες με τις ενοικιάσεις αυτών των εσόδων. Ιδρύει χρηματιστική τράπεζα που ταυτίζεται με το κρατικό ταμείο. Βγάνει ομολογίες και βάνει υποθήκη στις σταφίδες της Αχαγιάς, τους ελιώνες της Άμφισσας Κορίνθου, το σμυρίγλι και το αλάτι της Νάξου και άλλα. Γρήγορα η τράπεζα χρεωκόπησε…

Το σύνθημα της εθνοσυνέλευσης απλώνεται και ο Καποδίστριας κηρύσσει εκλογές για τις 4 του Μάρτη του 1829…Με επιτροπή ελέγχου εκλογών εκκαθαρίζει τους ανεπιθύμητους βουλευτές και πάει να νομιμοποιήσει με αυτήν την κωμωδία τη διχτατορία του. «Ήθελε να κάμει ευγενείς, ήθελαν να κάμουν σύστημα να είναι αυτεινοί απόλυτοι αφεντάδες και εμείς είλωτες με τρύπιες σκούφιες», γράφει ο Μακρυγιάννης, που συνεργάζεται με τους μικροκαπεταναίους…

Ουσιαστικά η επανάσταση τελειώνει στα 1830, οχτώμιση χρόνια μετά το ξέσπασμά της…Τελειώνει χάρη στη νίκη των ρούσικων όπλων…Τελειώνει όπως άρχισε, με επικεφαλής μπιστικούς του τσάρου. Στον ιστορικό στίβο της πάλης των δυνάμεων της φεουδαρχικής αντίδρασης με τον τσαρισμό επικεφαλής, με τις δημοκρατικές δυνάμεις της προόδου, η εθνικο-δημοκρατική, η λαϊκή ελληνική επανάσταση τοποθετείται στην τροχιά της τσαρικής αντίδρασης. Η συντηρητική, καιροσκοπική Αγγλία, που επιμένει να διατηρήσει το καθεστώς της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, διευκολύνει τον τσαρισμό. Γράφει ο Μαρξ: «Αυτό το ίδιο διπλωματικό σύστημα, που εφευρέθηκε για να αποσοβηθούνε οι αρπαγές τουρκικών εδαφών απ’ τους Ρώσους, αναγκάζει δέκα εκατομμύρια Έλληνες χριστιανούς της ευρωπαϊκής Τουρκίας να απευθύνονται στη Ρωσία και να ζητάνε βοήθεια και υπεράσπιση»…

Ωστόσο η αντιπολίτευση βράζει.

Μονάχα ορισμένοι καπεταναίοι, πρώτος και καλύτερος ο Γέρος (σ.κ.μ. Κολοκοτρώνης) βρίσκονται σαν είδος στρατάρχες γύρω από τον κυβερνήτη διχτάτορα. Το αρχοντολόι ξεσηκώνεται γιατί το περιορίζει στην ασύστολη διαχείριση των επαρχιακών ζητημάτων. Η Ύδρα ζητάει 18 εκατ. Φοίνικες για αποζημίωση. Ο Καποδίστριας προτείνει να τους δώσει ένα μέρος από τα εθνικά κτήματα. Αυτοί αρνιούνται. Τα παλληκάρια και οι μικροκαπεταναίοι, που γυρνάν πεινασμένοι και γυμνοί, θέλουνε βοήθεια, ένα κομμάτι γης ν’ ακουμπήσουν κάπου. Η αγροτιά γυρεύει γη. Συμφέροντα ολότελα αντιτιθέμενα συνενώνουν αυτό τον κόσμο ενάντια στον  Καποδίστρια. Και με το σύνθημα «σύνταγμα» αρχίζει ο αγώνας εναντίον του. Τα δημοκρατικά στοιχεία, οι διανοούμενοι πρωτοστατούν. Η Αγγλία συδαυλίζει και δυναμώνει τον αγώνα ενάντια στον πράχτορα του τσάρου. Έτσι διαμορφώνεται ξανά ο συνασπισμός των πρώτων χρόνων της επανάστασης απ’ τους πρόκριτους ως τα δημοκρατικά στοιχεία ενάντια στο ρούσικο κόμμα…

Η Ύδρα μεταβάλλεται σε κέντρο επαναστατικό. Εκεί μαζεύονται ο Τρικούπης, ο Μαυροκορδάτος, οι οπαδοί του καιροσκόπου Κωλέττη, κι όλα τα φιλελεύθερα στοιχεία…Ο Ρώσος ναύαρχος Ρίνκορντ βλέπει τον Καποδίστρια Ρώσο υπουργό και τον ενισχύει. Ο Καποδίστριας  διατάζει τον Κανάρη να ετοιμάσει το στόλο στον Πόρο για να αποκλείσει την Ύδρα. Μα οι Υδραίοι στέλνουνε το Μιαούλη, κι αυτός στις 14 του Ιούλη πιάνει το ναύσταθμο, αιχμαλωτίζει τον Κανάρη και παίρνει το στόλο. Ο Καποδίστριας μπλοκάρει τον Πόρο. Ο Νικηταράς με 1000 άντρες απέναντι απ΄ το Γαλατά και ο Ρίνκορντ απ’ τη θάλασσα. Ο Μιαούλης για να μην πάρουν οι Ρώσοι τα καράβια και πιαστεί ο ίδιος την 1^η του Αυγούστου καίει την «Ελλάδα» και την κορβέτα «Ύδρα» και γλυτώνει στην Ύδρα. Ο γάλλος κι ο άγγλος πρέσβεις ενισχύουνε τους υδραίους που στέλνουν όπλα και υλικά στη Μάνη, για να γενικέψουν την εξέγερση σε όλη την Πελοπόννησο. Ο εμφύλιος πόλεμος τραβάει να γενικευτεί. Μέσα σε αυτές τις συνθήκες, δυο Μαυρομιχαλαίοι, γιος και αδερφός του
Πετρόμπεη, δολοφονούν τον Καποδίστρια στ’ Ανάπλι στις 27 του Σεπτέμβρη 1831…

Ο Καποδίστριας τα συγκεκριμένα στοιχεία της ελληνικής ζωής τα περιφρονούσε, όπως μισούσε και τον ελληνικό λαό, τις επαναστατικές παραδόσεις, τους προοδευτικούς του θεσμούς. Ξεκομμένος από την πραγματικότητα δούλευε σα πράχτορας του τσάρου και θαυμαστής του για να κάνει την Ελλάδα τσαρικό κυβερνείο στη Μεσόγειο. Ο Μαρξ τον αποκαλούσε «ανυπόληπτο Καποδίστρια». Είναι αυτονόητο γιατί η ελληνική αντίδραση, ο μεταξικός φασισμός ζήτησαν να εξιδανικέψουνε την αντιδραστική αντιλαϊκή διχτατορία του Καποδίστρια.